Ζωντανεύει η ιστορία στη Μικρή Δοξιπάρα – Μόνιμη αρχαιολογική έκθεση στον ταφικό τύμβο του Έβρου

Η καρδιά της ρωμαϊκής Θράκης ετοιμάζεται να «χτυπήσει» ξανά μέσα από ένα μνημείο μοναδικής αξίας. Το υπουργείο Πολιτισμού  προχωρά στην οργάνωση μόνιμης αρχαιολογικής έκθεσης στον ταφικό τύμβο της Μικρής Δοξιπάρας–Ζώνης στην Ορεστιάδα, ένα έργο που υπόσχεται να μετατρέψει την περιοχή σε κέντρο πολιτισμού και ιστορικής γνώσης.

Ο τύμβος της Δοξιπάρας θεωρείται μια κιβωτός της ρωμαϊκής Θράκης, καθώς συγκεντρώνει όλες τις τελετουργικές πρακτικές που χαρακτήριζαν την ανώτερη κοινωνική τάξη της εποχής: από τις καύσεις νεκρών και τη θυσία ζώων, έως την προσφορά ολόκληρων αμαξών και την τέλεση μεταθανάτιων τελετουργιών.

Ο τύμβος της Δοξιπάρας είναι ο μεγαλύτερος της ρωμαϊκής περιόδου στη Θράκη και ο μόνος στην Ευρώπη όπου έχουν διασωθεί ολόκληρες άμαξες με τα υποζύγιά τους. Το εύρημα δίνει πολύτιμες πληροφορίες για:

• τις ταφικές πρακτικές των πλούσιων Ρωμαίων κατοίκων της Θράκης,
• τις κοινωνικές ιεραρχίες της εποχής,
• και τον συνδυασμό ρωμαϊκών και τοπικών θρακικών εθίμων.

Λίνα Μενδώνη: «Ένα μνημείο μοναδικό στον κόσμο»

«Ο ταφικός τύμβος της Μικρής Δοξιπάρας – Ζώνης αποτελεί ένα μοναδικό μνημείο», τόνισε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, υπενθυμίζοντας πως πρόκειται για τον μεγαλύτερο τύμβο των αυτοκρατορικών χρόνων στην περιοχή και τον μόνο που περιλαμβάνει τόσο καλά διατηρημένα τροχοφόρα οχήματα.

Η ανασκαφή, που ξεκίνησε το 2002, αποκάλυψε πέντε άμαξες, ταφές ανθρώπων και ζώων και πλήθος οργανικών ευρημάτων που φωτίζουν, με εντυπωσιακή λεπτομέρεια, τη ζωή και τις τελετουργίες των Ρωμαίων αριστοκρατών της Θράκης.

Η μόνιμη έκθεση θα στεγαστεί σε ειδικά σχεδιασμένο κτίριο με θολωτή οροφή που αναπαριστά τον ίδιο τον τύμβο. Το έργο, με προϋπολογισμό 14 εκατ. ευρώ, εντάχθηκε το 2021 στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.

«Στόχος μας είναι ο επισκέπτης να νιώθει ότι μπαίνει σε έναν ιερό χώρο, εκεί όπου ο χρόνος σταματά και κυριαρχεί ο σεβασμός προς τους νεκρούς», υπογράμμισε η υπουργός.

Οι άμαξες, τα άλογα και τα κτερίσματα «μιλούν» για μια εποχή που χάθηκε

Η μόνιμη έκθεση θα αναδεικνύει τη μοναδική ανασκαφική εικόνα των λάκκων καύσεων, των αμαξών και των ζώων ως αδιάσπαστη ενότητα. Ο επισκέπτης θα μπορεί να δει σκελετικά κατάλοιπα 15 αλόγων και ενός σκύλου – ένδειξη ότι ο ιδιοκτήτης ασχολούνταν με το κυνήγι – καθώς και περισσότερα από 250 αντικείμενα από τον τύμβο.

Ξεχωριστή θέση έχουν οι ιατρικές εργαλειοθήκες της Δοξιπάρας, οι οποίες θεωρούνται οι καλύτερα διατηρημένες του είδους διεθνώς από την εποχή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων.

Η εκθεσιακή αφήγηση θα αναπτύσσεται σε πέντε θεματικές ενότητες με πλούσιο πολυμεσικό υλικό. Ανάμεσά τους:

• «Ποιοι ήταν οι άνθρωποι που τάφηκαν στον Τύμβο της Δοξιπάρας;»
• «Οι άμαξες στον αρχαίο κόσμο»
• «Ταφικές τελετουργίες της ρωμαϊκής Θράκης»
• «Η τελευταία νεκρή του Τύμβου ήταν γυναίκα»

Η έκθεση θα είναι πλήρως προσβάσιμη σε άτομα με κινητικά ή οπτικά προβλήματα, υιοθετώντας σύγχρονες μουσειογραφικές προδιαγραφές.

Ένα μουσείο μέσα στον τύμβο

Το κτίριο της έκθεσης θα αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα: στο ισόγειο θα φιλοξενεί χώρο εκδηλώσεων, διαλέξεων και προβολών, ενώ στον όροφο θα βρίσκονται οι τεχνικές εγκαταστάσεις. Ο περιβάλλων χώρος θα διαμορφωθεί με προσβάσεις για ΑμεΑ, χώρους στάθμευσης και υποδομές φιλοξενίας επισκεπτών, μετατρέποντας το σημείο σε πυρήνα πολιτισμού και έρευνας για ολόκληρη τη Θράκη.

Από την ανασκαφή στο μουσείο – Ένα έργο εικοσιπενταετίας

Η ανασκαφή ξεκίνησε το 2002 υπό τη διεύθυνση του αρχαιολόγου Διαμαντή Τριαντάφυλλου, αποκαλύπτοντας τέσσερις ταφές-καύσεις, πέντε άμαξες και δεκάδες ευρήματα που χρονολογούνται μεταξύ 100 και 150 μ.Χ.

Η διαδικασία προστασίας και ανάδειξης του τύμβου προχώρησε σταδιακά:

• 2004: έναρξη έργων προστασίας,
• 2020: έγκριση μελέτης συντήρησης και αποκατάστασης,
• 2021: ένταξη στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανατολική Μακεδονία και Θράκη»,
• 2024: έγκριση μουσειολογικής μελέτης,
• 2025: έγκριση μουσειογραφικής μελέτης.

Ο αρχαιολογικός χώρος, πλήρως διαμορφωμένος, αναμένεται να παραδοθεί στο κοινό το 2027, ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στην ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του Έβρου και της Θράκης.